Groningen – “Op basis van dit dossier had Schuiling nooit veroordeeld mogen worden.” Dat stelt hoogleraar strafrecht Sven Brinkhoff woensdagavond in Nieuwsuur over de zaak rond oud-burgemeester Koen Schuiling.
In Nieuwsuur werd woensdagavond uitgebreid aandacht besteed aan het diepgravend onderzoek van NRC, dat eerder op de dag werd gepubliceerd. Volgens NRC-journalist Hugo Lochtenberg, die samen met Bas Haan het dossier onderzocht, ontstond door de politie en het Openbaar Ministerie een langzame tunnelvisie.
Hoogleraar ziet te weinig bewijs
“Schuiling is iemand die op basis van één getuigeverklaring wordt veroordeeld. Terwijl in de wet staat: één getuige is geen getuige”, stelt hoogleraar strafrecht Sven Brinkhoff van de Radboud Universiteit in het actualiteitenprogramma van de NOS en de NTR. “Dan moet jij als rechter vrij spreken. Aan het eind van de rit, in ieder geval bij de politierechter, zien we dat dat niet gebeurt.”
Volgens Brinkhoff bestaat het dossier eigenlijk uit twee bewijsmiddelen: één aangifte van de chauffeur en Schuiling die ontkent: “Maar die wel zegt: ja, ik had wel die broek open. Dat blijkt dan funest te zijn voor de zaak. Omdat juist dat stukje uit die verklaring van Schuiling eruit wordt gelicht, waarin hij over die broek praat. Ik noem dat de vorm van cherrypicking. Dit dossier is te dun, en de eindstand voor mij is in ieder geval: hij had op basis van deze bewijsmiddelen, op basis van dit dossier, nooit veroordeeld mogen worden.”
Zo kijkt Luchtenberg ook naar de situatie: “Wat je had gewild, zeker in zo’n gevoelige zaak bij iemand die zo’n ambt bekleedt: dat er gewoon objectief en nuchter naar de feiten wordt gekeken. Wat hebben we nou echt in dit dossier? Dat was gewoon simpelweg te weinig. En dan is er maar één ding wat je kan doen als OM: seponeren.”
‘Deze gewaardeerde, homoseksuele burgemeester was aan het cruisen’
De eerste melding ’tegen’ Schuiling vond plaats in oktober 2023. Schuiling werd op een parkeerplaats in Groningen gezien terwijl hij in zijn auto zijn broek iets opende om medische pijn te verlichten. Er werd geen strafbaar feit vastgesteld, maar een vrachtwagenchauffeur had het gezien en een melding gemaakt. Een tweede incident volgde enkele maanden later, in maart 2024, toen een andere weggebruiker meldde dat Schuiling masturberend achter het stuur zou zijn gezien. Lochtenberg stelt dat dit het moment was waarop het dossier daadwerkelijk serieus werd opgepakt door de politie en het Openbaar Ministerie.
Volgens Lochtenberg speelde Martin Sitalsing, hoofdcommissaris van politie Noord-Nederland, een cruciale rol in hoe de zaken aan elkaar werden gekoppeld. In een gesprek tussen Sitalsing en Schuiling interpreteerde de politiechef een opmerking van Schuiling verkeerd: “Schuiling zegt tegen Sitalsing: ‘Het zal niet weer gebeuren. Ik zal niet weer bij medische klachten op een openbare plek opzoeken.’ Sitalsing hoort iets heel anders in die woorden. Die denkt: ‘deze gewaardeerde burgemeester, homoseksuele burgemeester. Die was daar op zoek naar seksuele bevrediging. Hij was daar aan het cruisen.’”
Die interpretatie maakte volgens Lochtenberg dat de eerdere en de latere melding als één geheel werden gezien, waardoor er een patroon werd geconstrueerd dat leidde tot verdere opsporing en vervolging. “Er ontstaat langzaamaan een tunnel in deze zaak, op allerlei momenten en door allerlei organen. Ook zeker binnen het OM. Eerst die eerdere incidenten en dan de zaak waar we nu over praten. Uiteindelijk volgt het label: dit is een zedendelinquent. Eigenlijk ontkomt hij daar niet meer aan en dat is natuurlijk heel kwalijk.”
Medisch dossier moet meewegen
Schuiling onderging onder meer een openhartoperatie en had kort voor zijn burgemeesterschap een blindedarmontsteking waarvoor hij werd geopereerd. Daarnaast kampte hij met ouderdomsgerelateerde klachten, zoals moeilijkheden bij het plassen. Volgens Luchtenberg benadrukte Schuiling in zijn gesprekken met politie en justitie onder meer dat hij, vanwege zijn medische klachten, helemaal niet in staat is tot seksuele handelingen of masturbatie.
De oud-burgemeester is in hoger beroep gegaan tegen de opgelegde boete. Dit hoger beroep wordt in december behandeld. Lochtenberg hoopt nu dat het medisch dossier van Schuiling, waar het NRC veel dieper op is ingegaan, nu wel duidelijker wordt meegenomen in de beoordeling.
“Het medisch verhaal komt nu veel nadrukkelijker aan bod. Schuiling kan aantonen dat zijn eerdere handelingen voortkwamen uit medische noodzaak en niet uit seksuele motieven. Dat dossier heeft bij de politierechter in eerste instantie nauwelijks een rol gespeeld, maar in hoger beroep wordt het nu integraal bekeken.”
‘Ontluisterend en ontgoochelend’
Nieuwsuur liet ook leden van de Groninger gemeenteraad aan het woord over het nieuwe NRC-licht op de zaak Schuiling. Fractievoorzitter Jeffry van Hoorn van GroenLinks liet weten, net als veel andere raadsleden, ‘ontluisterend’ te hebben gelezen en voegt toe: “Het is verbazingwekkend en het roept ook vragen op. Maar dit zijn eigenlijk ook vragen die met name aan de politie en het OM zelf moeten worden gesteld.” Dat beaamt collega-fractievoorzitter Jim Lo-A-Njoe van D66: “Als politicus doe ik geen oordeel over wat het oordeel zou moeten zijn van de rechter. Ik kijk daarom ook uit naar het verdere verloop.”
Lo-A-Njoe kijkt daarnaast naar het insinueren in NRC dat er druk lag om Schuiling te veroordelen, juist omdat hij een publieke ambtsdrager was: “Het zou niet zo moeten zijn dat omdat je een publieke functie hebt, dat je nog een keer extra wordt aangepakt. Dat lijkt er ook een beetje in door te schemeren. Uit angst voor beschuldigingen voor klassenjustitie slaan we dan de andere kant door. Dat is natuurlijk ook niet goed. Iedereen heeft recht op een eerlijk proces zonder vooringenomenheid van de mensen die erover gaan. Dat is niet het beeld wat ik haal uit dit artikel. Ik was er niet bij. Maar ik zou het wel fijn vinden als daar kritisch naar gekeken wordt.”
Ook Peter Killestijn van COC Groningen doet een duit in het zakje bij Nieuwsuur en benadrukt dat Schuilings seksuele geaardheid nooit meegewogen had mogen worden: “Dat kan absoluut niet. Politie of openbaar ministerie horen in deze zaak te kijken naar wat er gebeurt en niet de geaardheid mee te nemen. Dat kan bewust of onbewust een vooroordeel zijn wat je hebt. Maar dan moeten we ons wel bewust zijn dat we die hebben. Zeker de overheid, als voorbeeld voor de samenleving, zou daar rekening mee moeten houden.”
‘Hele hebben en houden op straat’
Schuiling zelf sprak ook met de NRC-journalisten over de zaak. De oud-burgemeester wilde niet bij Nieuwsuur reageren, maar deed dat wel aan Luchtenberg en Haan. Luchtenberg stelt besluitend:
“Het is niet verbazingwekkend dat het op een dag als vandaag, waarvan hij natuurlijk weet dat die komt, ook ontzettend moeilijk en pijnlijk is voor hem. Dat ook zijn hele hebben en houden nu letterlijk op straat ligt. En dat het ooit zover is gekomen.”
Foto's
