Ter Apel – De veiligheid en de leefbaarheid in het asielaanmeldcentrum in Ter Apel en zijn externe wachtlocaties blijven slecht. Medewerkers en bewoners lopen hierdoor zeer ernstige veiligheidsrisico’s. In het afgelopen jaar verbleven er te veel mensen en moest het COA consequent uitwijken naar noodmaatregelen.
Structurele oplossingen blijven al twee jaar uit. De Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV) beveelt de minister van Asiel en Migratie (AenM) aan om Ter Apel echt veilig te maken door onder meer te zorgen voor een goede door- en uitstroom van asielzoekers.
Het aanmeldcentrum in Ter Apel en externe wachtlocaties zijn continu overvol. Dit komt omdat de asielopvang in de basis niet goed geregeld is, aldus de Inspectie JenV. Standaard zijn er te weinig opvangplaatsen. In het opvangsysteem wordt onvoldoende rekening gehouden met schommelende aantallen asielzoekers die Nederland binnenkomen. Daardoor ontbreekt een buffer en loopt alles vast. Zelfs in 2024 toen er in totaal minder asielzoekers binnenkwamen dan geschat. Op het aanmeldcentrum ontstaan steeds noodsituaties waardoor de politie steeds extra mensen moet leveren aan ‘Ter Apel’. Dat kan ten koste gaan van het normale politiewerk waar omwonenden in de regio weer last van hebben.
In het aanmeldcentrum mogen maximaal 2000 asielzoekers verblijven volgens de omgevingsvergunning. In een poging daaraan te voldoen, brengt het COA asielzoekers naar externe wachtlocaties1. Asielzoekers verhuizen (soms dagelijks) tussen de verschillende locaties en tijdelijke locaties moeten steeds worden verlengd of op een nieuwe plek ingericht. Toch werd het maximum tot november 2024 bijna voortdurend overschreden. In september 2024 liep het echt weer zo uit de hand dat bewoners er in een onveilige ruimte de nacht door moesten brengen. De Inspectie JenV heeft hierover eerder gesteld dat dit tot een ontoelaatbaar veiligheidsrisico leidt.
Het aanmeldproces is ingericht op een verblijf van maximaal tien dagen. Maar asielzoekers moeten soms maanden wachten om naar een asielzoekerscentrum te kunnen dat wel geschikt is voor langer verblijf. In het aanmeldcentrum en de externe wachtlocaties zijn nauwelijks activiteiten voor volwassenen en kinderen, is geen formeel onderwijs, is gebrek aan rust en privacy. Deze omgeving werkt negatief op het fysieke en geestelijke welzijn van asielzoekers en werkt onveiligheid in de hand.
Verder duurt het bij toenemende drukte lang voordat asielzoekers in Ter Apel en de wachtlocaties worden bevraagd op hun voorgeschiedenis. Dat kan een veiligheidsrisico zijn. Het COA weet dan niet met wie het te maken heeft en ondertussen lopen deze mensen wel rond op de opvanglocaties.
Veiligheid verbeteren
Veiligheidsmaatregelen van het COA zoals als een stil alarm voor werknemers en bewoners en meer beveiligers zorgen er nog niet voldoende voor dat veiligheid en leefbaarheid consequent op orde zijn. Het COA krijgt dat volgens de Inspectie JenV niet voor elkaar zolang het opvanglocaties moet op- en afbouwen alsof de overbezetting een tijdelijk probleem is in plaats van structureel. Ook als het aantal binnenkomende asielzoekers vermindert, zijn volgens de inspectie maatregelen voor de lange termijn nodig die de druk op Ter Apel verlagen en de veiligheid en leefbaarheid structureel verbeteren.
Aangezien het huidige kabinet de spreidingswet wil intrekken en gemeenten niet meer wil verplichten een bepaald aantal asielzoekers op te vangen, pleit de inspectie voor alternatieve oplossingen.
Zo beveelt zij de minister van AenM aan samen met gemeenten en de ministers van Binnenlandse Zaken en van Volkshuisvesting maatregelen nemen om de door- en uitstroom van asielzoekers in Ter Apel bevorderen. Ook beveelt de Inspectie JenV de minister van AenM aan om het COA de opdracht en de middelen te geven zijn opvanglocaties in te richten op het daadwerkelijke aantal bewoners en hun – lange- verblijfsduur.
De Inspectie JenV herhaalt haar aanbevelingen aan het COA om zijn terrein in Ter Apel en externe wachtlocaties geschikt te maken voor een langer verblijf van asielzoekers. Ook moet het COA maatregelen te nemen om de behoeften van bewoners beter in kaart te brengen om die vervolgens begeleiding op maat te kunnen geven. In het bijzonder aan kwetsbare bewoners. Het COA zou die aanpak samen met partners uit de zorg, gemeenten, het strafrecht en uit de asielketen kunnen ontwikkelen. Gezien haar zorgen over de veiligheidsrisico’s in Ter Apel en de wachtlocaties blijft de inspectie hier intensief toezicht op houden.
Foto's
