Zeerijp – De belangen van de Groningers zijn structureel genegeerd bij de aardgaswinning, met rampzalige gevolgen voor de Groningers. Dat zegt parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen in het rapport Groningers boven Gas dat vrijdag in Zeerijp werd gepresenteerd. Zegt Oogtv.nl.
De commissie onder leiding van Tom van der Lee (GroenLinks) zegt dat Nederland een ereschuld heeft aan de Groningers. Vanaf nu moeten de belangen van de Groningers voorop gesteld worden.
Amper oog voor risico’s
Er was amper oog voor de risico’s op lange termijn, omdat de gaswinning voor de overheid, Shell en ExxonMobil, de moederbedrijven van de NAM, succesvol en lucratief waren, concludeert de commissie. Er kwam pas na zeshonderd bevingen een kantelpunt. Dat was de aardbeving in Huizinge in 2012. De beving van 3.6 op de schaal van Richter richtte veel schade aan. “Niet omdat de oliemaatschappijen direct het gevaar onderkennen, maar omdat de toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen adviseert de gaswinning zo snel mogelijk zo ver mogelijk terug te brengen”, aldus de commissie.
Rookgordijn
Dat advies werd in eerste instantie genegeerd met als argument dat er een leveringszekerheid voor het gas moest zijn. Er werd zelfs fors meer aardgas uit de Groninger bodem gepompt. De enquêtecommissie noemt het argument leveringszekerheid “een rookgordijn”. Volgens de commissie komt het echte kantelpunt pas als belangenorganisaties willen dat de Noordelijke Aardoliemaatschappij (NAM) strafrechtelijk vervolgd wordt. Pas dan zijn de Shell en ExxonMobil bereid grote stappen te zetten en ook de overheid is dan overtuigd. Maar dat is volgens de commissie ook gebeurd om de dure versterkingsoperatie van beschadigde gebouwen binnen de perken te houden.
Met 1-0 achter
“Bij het opkomen voor hun bewoners staan de regionale bestuurders vanaf de start op een 1-0 achterstand door de locatie en kenmerken van het gebied”, aldus de commissie. De regio ligt op grote afstand van Den Haag, heeft een grote economische achterstand en een hoge werkloosheid. Bovendien krimpt de bevolking en hebben bestuurders weinig ervaring met stadsvernieuwingsprocessen die relevant zijn voor de versterkingsoperatie. Ook het belang van de gaswinning voor de werkgelegenheid speelde een rol.
Onderschatting
De versterkingsoperatie is ook stelselmatig onderschat, aldus de commissie. Net als de impact op de betrokkenen wiens huis gesloopt of versterkt moest worden: “Was de aardbevingsproblematiek van het begin af aan serieus genomen, dan had veel ellende voorkomen kunnen worden. Daar komt bij dat niet alleen de Haagse beslissers de problemen lange tijd onderschatten, maar ook de rest van Nederland. Groningers hebben daardoor niet altijd op solidariteit kunnen rekenen. De opeenvolging van onderschattingen getuigt van nalatigheid jegens de Groningers. Hun belangen en leed zijn stelselmatig miskend”.
Ereschuld
De commissie vindt dat Nederland een ereschuld heeft aan Groningen: “Nederland heeft in de afgelopen decennia flink geprofiteerd van de aardgasbaten uit het Groningenveld: 363 miljard euro vloeide in de schatkist terwijl 66 miljard euro als winst naar aandeelhouders Shell en ExxonMobil ging. Deze baten vormden een belangrijke pijler onder de nationale welvaart. Maar Groningen blijft achter met de lasten: de schade, de onveiligheid, de gevolgen voor het landschap, de pijn bij Groningers”.
De staat en de oliemaatschappijen zijn volgens de commissie als eerste aan zet om die ereschuld af te betalen. Dat moet niet alleen met geld, maar ook met menskracht gaan.
Schadeafhandeling menselijker
De commissie vindt dat de schadeafhandeling eenvoudiger en soepeler moet worden. “De schadeafhandeling moet voor bewoners milder, makkelijker en menselijker worden. Bewoners van het gaswinningsgebied gaan al te lang gebukt onder de nadelige kanten van de schadeafhandeling. Ook moeten bewoners snel duidelijkheid krijgen over de versterking. Het zwalken in de versterkingsaanpak moet stoppen”.
Groningers boven gas
Groningen moet ook een toekomstperspectief krijgen, zegt de commissie. Daarvoor is niet alleen geld nodig, maar ook het vestigingsklimaat voor bedrijven en inwoners moet beter. Er moet ook meer geld komen voor versterking, schadeafhandeling en het opruimen van gasputten. Ook moeten de oliemaatschappijen afzien van claims op niet gewonnen aardgas.
De commissie doet ook diverse aanbevelingen om niet alleen de sturende rol van de Tweede Kamer te vergroten, maar ook om de kennis over de Groninger bodem te verbeteren. De verantwoordelijken voor de gaswinning en de afhandeling van de schade moeten in gesprek met de Groninger aldus de commissie: “De belangen van de Groningers moeten daarbij niet langer ondergeschikt zijn aan het belang van gaswinning: Groningers boven gas”.
Een rapport van 1957 bladzijden, Tv Noord heeft een extra uitzending.
Updates:
22.15 uur:
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) zegt zich te realiseren dat ‘wij als bedrijf een belangrijke rol hebben gespeeld’ in het laten ontstaan van de crisis door de gaswinning.” Dat meldt de NOS. De NAM gaat niet concreet in op de aanbeveling in het rapport dat het bedrijf zijn claim moet laten vallen op het gas dat nog in de Groningse bodem zit.
Shell en ExxonMobil, die beide voor de helft eigenaar zijn van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), zien de parlementaire enquête als ‘een belangrijke mijlpaal’, maar gaan nog niet in op wat het rapport voor gevolgen heeft voor de bedrijven zelf. Men wil het rapport eerst goed bestuderen.
Marjan van Loon, president-directeur van Shell, uit waardering voor het werk dat door de commissie is verricht. Ze zegt dat Groningen is tekortgedaan: “Het is goed dat de enquêtecommissie de Groningers centraal heeft gesteld. Groningers droegen een groot deel van de lasten van de gaswinning en zagen slechts een klein deel van de lusten terug.”
Ook erkent Van Loon dat Shell, ExxonMobil en de overheid niet goed geluisterd hebben naar de mensen in Groningen toen zij hun zorgen uitten over de veiligheidsrisico’s van de gaswinning.
19.00 uur:
Een delegatie van Groningse bestuurders presenteert maandag tijdens een persconferentie in Nieuwpoort, Den Haag, haar visie over maatregelen die nodig zijn om herstel en perspectief te bieden aan het aardbevingsgebied. Dit naar aanleiding van het vernietigende rapport van de parlementaire enquêtecommissie over de manier waarop de landelijke politiek omging met de gevolgen van de aardbevingen.
Het gaat onder meer om Commissaris van de Koning René Paas, burgemeester Koen Schuiling van Groningen en Johan Remkes, voorzitter van het Nationaal Programma Groningen. Ze reizen naar Den Haag vanwege één van de aanbevelingen van de enquêtecommissie, namelijk dat Groningers zelf zeggenschap moeten hebben over de maatregelen die het rapport aanbeveelt.
De commissie stelt dat Den Haag en de NAM het belang van de Groningers jarenlang genegeerd hebben omdat de opbrengsten van de gaswinningen voorrang kregen. Daarom moeten nu forse investeringen in de regio worden gepleegd, moeten het schadebeleid en de versterking van gebouwen en woningen verbeterd worden.
Volgens premier Mark Rutte zal het nog enige tijd duren voordat het kabinet met een inhoudelijke reactie op het rapport komt. Het bijna tweeduizend pagina’s tellende rapport moet eerst goed bestudeerd worden.
16.28 uur:
“Als je dit zo achter elkaar leest, dan blijft het ongelofelijk dat het zo ver heeft kunnen komen en dat de overheid Groningers niet heeft beschermd. Daar moet verantwoording over worden afgelegd.” Dat schrijft PvdA-Kamerlid Henk Nijboer, in een uitgebreide reactie op het rapport van de bevingscommissie.
Het rapport van de enquêtecommissie laat volgens Nijboer zien hoe het zo ver is gekomen: “Dat geld boven alles ging en de veiligheid door de overheid en de NAM ondergeschikt werden gemaakt. Tot op de dag van vandaag zijn Shell en Exxon bezig met processen en het afwentelen van kosten op de Staat, in plaats van recht te zetten wat zij fout deden. Typerend is dat pas nadat bestuurders aansprakelijk werden gesteld zij in actie kwamen. Niet om Groningers recht te doen, maar om aansprakelijkheid af te wenden.”
De PvdA steunt volgens Nijboer het statement dat er een ‘ereschuld’ is aan Groningen: “Schade, herstel en versterking moeten eindelijk fatsoenlijk gaan plaatsvinden. Maar er moet ook geïnvesteerd worden in de voorzieningen, leefbaarheid en verduurzaming van de dorpen. De sociale spanningen, ongelijke behandeling en het eindeloze leed rechtvaardigen dat. En bovenal dat Groningers zelf de toekomst in handen krijgen over hun dorpen.”
14.35 uur:
“De conclusie is heel ernstig”, aldus staatssecretaris Vijlbrief van Mijnbouw. In een eerste reactie laat Vijlbrief duidelijk merken dat vandaag niet de dag is voor ‘Haagse discussie’, maar voor herkenning. “Dat herkennen van het leed is het belangrijkste”, aldus Vijlbrief.
Vijlbrief stelt met een moeite te hebben gekeken en geluisterd naar de conclusies van het rapport: “Ik had een soort wrok”, aldus Vijlbrief. “Ik merkte het aan mijn ademhaling, dat was wat ik voelde. Ik voel schaamte over wat hier gebeurd is. Daar moeten we iets aan gaan doen, maar vandaag is niet het moment voor politiek.”
De staatssecretaris stelt het gevoel van de Groninger, na de presentatie van het rapport, te herkennen: “Ik ben al een jaar staatssecretaris, ik zit al een jaar in Loppersum. Ik herken het gevoel van ‘eerst zien dan geloven’ heel goed. De Groningers moeten niet vertrouwen op beloften, of op een rapport. Groningers moeten vertrouwen op daden” Video
Foto's
Video
