Onderzoek bevestigt: structureel grensoverschrijdend gedrag en angstcultuur bij Ambulancezorg Groningen

Negeren van signalen
Een ander structureel probleem is het stelselmatig toedekken, niet serieus nemen, bagatelliseren en negeren van meldingen en signalen door medewerkers bij het management van het bedrijf, concluderen de onderzoekers. Er is sprake van een angstcultuur en er wordt geroddeld. Tussen het hoofdkantoor en de werkvloer maar ook in teams onderling en tussen verschillende ambulanceposten. We zijn sterk gegroeid de afgelopen jaren maar de aandacht voor mensen en de professionalisering van de bedrijfsvoering zijn niet voldoende mee ontwikkeld. In alle lagen van de organisatie komen de problemen voor.

Trots op de organisatie
De bevindingen liegen er niet om. We nemen ze over van het bureau en gaan er mee aan de slag. Met iedereen binnen ons bedrijf. Want de wil om te veranderen is gelukkig groot. We zien een enorme betrokkenheid bij al onze collega’s. Betrokkenheid bij hun werk, de organisatie en vooral bij de zorg aan de patiënten. Daar hoeven de Groningers zich geen zorgen over te maken. We zien dat we moeten leren om niet alleen voor onze patiënten goed te zorgen maar ook voor elkaar. Dat komt de werksfeer op al onze locaties en daarmee ook de patiëntenzorg nog meer ten goede. Samen gaan we er iets moois van maken.

Werk aan de winkel
“Er is werk aan de winkel voor alle collega’s van onze organisatie”, vindt Jack Thiadens interim-bestuurder.  “Op alle lagen, van de werkvloer tot aan het management zal een verandering plaats moeten vinden. Zodat we met elkaar kunnen werken aan de toekomst. Aan een gezonde organisatie waar het voor iedereen fijn werken is. Waar niet alleen goede zorg voor de patiënt centraal staat, maar ook zeker goede zorg voor elkaar en een veilige werksfeer”.

Oproep aan onze patiënten
Thiadens doet een oproep. Uit de bevindingen van Het Zuiderlicht blijken allerlei patronen. Gebaseerd op verhalen en ook op vermoedens. Dit past bij een cultuur waar veel over elkaar wordt gesproken en veel wantrouwen is. “Met vermoedens kan ik niet zoveel. Als er iets strafbaars gebeurt, in de omgang met elkaar of met patiënten, meld het dan bij ons. Dan kan ik er echt wat mee”.

Er moet héél veel anders bij Ambulancezorg Groningen, concludeert onderzoeksbureau Het Zuiderlicht in haar rapport. De meest acute aandacht moet gaan naar het stoppen van het grensoverschrijdend gedrag door ,,enkele rotte appels”, zoals de onderzoekers de werknemers noemen die zich het vaakst schuldig hebben gemaakt aan bijvoorbeeld pesten en roddelen. Ongezond gedrag zit echter door de hele organisatie heen en dus is er volgens Het Zuiderlicht ,,een brede cultuurinterventie” nodig.

Interim-bestuurder Jack Thiadens betwist de bevindingen over de cultuur in de organisatie niet: ,,In de drie weken dat ik hier zit heb ik dat zelf ook gevoeld. Ik wil graag een veilige werksfeer zien. Het ontbreekt hier aan een sterk moreel kompas, wat je juist van een zorgorganisatie mag verwachten. Het is duidelijk dat in alle lagen van de organisatie missers zijn geweest.”

Thiadens is van plan direct aan de slag te gaan met de aanbevelingen van Het Zuiderlicht. ,,Binnen zes weken wil ik een verbeterplan hebben. We moeten toe naar een werkcultuur waarin alle 400 werknemers elkaar en zijn leidinggevende aan durft te spreken, zonder bang te zijn voor represailles.” Hij verwacht naar zijn ervaring met dit soort ingrijpende processen dat het totale verandertraject 1-3 jaar zal duren. ,,Hier ligt een enorme maatschappelijke uitdaging, die tijd kost. In elk geval wil ik dat binnen mijn contract van zes maanden het gesprek binnen de teams op gang is gekomen, we elkaar aanspreken en dat er een veilige sfeer is.”

Dat er mogelijk sprake is van gevaar voor de geleverde zorg, waar de onderzoekers voor vrezen, wordt door de bestuurder niet onderschreven. ,,De inwoners van Groningen worden door onze mensen zeer professioneel geholpen, dat heb ik zelf ook mogen ervaren toen ik twee ritten mee was met de ambulance”, zegt Thiadens. Wel is volgens hem sprake van achterstallige certificering en training van het personeel: ,,Ik beloof dat we op 1 juni allemaal weer up-to-date zijn.”

Naast intensieve gesprekken aan de hand van interne en externe deskundigen met iedereen binnen Ambulancezorg Groningen over omgangsvormen, wil hij snel werk maken van het aanpakken van het managementteam (MT). Het personeel ergert zich eraan dat de managers vaak geen zorgachtergrond hebben. Het MT bestaat uit zes personen en dat kan wat Thiadens betreft compacter. Het Zuiderlicht constateert een grote kloof tussen de managers die op het hoofdkantoor op de Gotenburgweg zitten en het personeel op de ambulanceposten in de provincie. Naast ,,mutaties binnen het MT” die de interim-directeur wil doorvoeren, ziet hij bij het dichten van de kloof een grote rol weggelegd voor de teamleiders op de locaties – een groep die zich heel lang ongehoord heeft gevoeld. ,,Dat zijn mensen bij wie ik de wil zie om te verbeteren”, zegt Thiadens.

Een van de aanbevelingen van Het Zuiderlicht is dat het management veel meer bezig gaat met het voorkomen van problemen en vroegtijdig anticiperen in plaats van ‘overwegend bezig te zijn met incidenten, calamiteiten en conflicten oplossen’. Het elkaar aan durven spreken geldt niet alleen voor het personeel onderling, maar dit moet ook veel beter georganiseerd worden. Er moet worden geïnvesteerd in organen als ondernemingsraad, P&O en de Raad van Toezicht (RVT). Die moeten wat Het Zuiderlicht betreft kritischer worden op het eigen functioneren en ook op elkaar.

,,Ik zie dat de mensen hier graag willen veranderen, ook al herkent zeker niet iedereen zich in het door de onderzoekers geschetste beeld”, zegt Thiadens. ,,Op onze ambulances staat ‘Samen Beter’. Dat gaan we waar gaan maken. We moeten als hoofdkantoor gaan van ‘het Pentagon’ naar een goed geolied servicebureau en voor iedereen geldt dat we van wantrouwen naar vertrouwen moeten en van elkaar de schuld geven naar samen leren en van onder het tapijt naar openheid. Voor een organisatie die zorg levert en 60.000 ritten per jaar uitvoert is dat cruciaal.”